Kod nelečenih HCV infekcija u 10% do 40% slučajeva razvija se ciroza jetre, a kod 1% do 4% kao posledica nastaje primarni karcinom jetre.
Virusne hepatitise, odnosno virusnu upalu jetre, mogu da izazovu različite vrste virusa. Virusi su dobili nazive prema abecedi: A, B, C, D, i E. Zajednička osobina im je da prvenstveno napadaju jetru, te je prepoznatljivi simptom žutica, mada mogu dovesti do oštećenja i drugih organa i tkiva. Put infekcije je različit. Virusi hepatitisa A i E se izlučuju iz organizma stolicom, a unose preko usta. Ova dva oblika su u narodu poznata kao bolesti prljavih ruku. Virusi hepatitisa B, C, D, se najčešće unose putem zagađene krvi, a virus hepatitisa B i putem nezaštićenih seksualnih odnosa. Neki od njih uzrokuju samo ograničavajuće zapaljenje jetre kao što su virusi hepatitisa A i E, odnosno nema hroničnog nosilaštva virusa, niti hroničnog zapaljenja jetre, ciroze jetre ili primarnog karcinoma jetre. Izuzetno retko infekcija uzrokovana virusom hepatitisa A može završiti nepovoljno, a infekcija virusom hepatitisa E ima loš ishod samo za trudnice, što je opisano u endemičnim područjima, kao što je Azija. Virusi hepatitisa B, C i D mogu uzrokovati hronično nosilaštvo, hronično zapaljenje jetre, cirozu i primarni karcinom jetre. Za hepatitis B postoji specifična prevencija – humani imunoglobulin i vakcina, međutim za hepatitis C ne postoji specifična imunološka prevencija, bilo pre ili nakon izloženosti virusu Svih pet tipova bolesti imaju veliki značaj zbog opterećenja koje zbog samog, a posebno hroničnog toka bolesti ima obolela osoba, zbog mogućeg smrtnog ishoda, ali i zbog potencijala da uslove pojavu epidemija.
Najveći rizik za prenošenje virusa hepatitisa B i C, zbog velike koncentracije virusa, predstavlja kontakt sa krvlju inficirane osobe, mada se virus nalazi i u ostalim ljudskim telesnim tečnostima. Svaka osoba može u određenim okolnostima da se inficira nekim od ovih virusa, ali ipak postoje grupe ljudi koje su pod povećanim rizikom usled: razmene nesterilnog pribora za injektiranje droga, medicinskih intervencija obavljenih nesterilisanim instrumentima, tetovaže i pirsinga, razmene pribora za ličnu higijenu (brijači, četkice za zube…), nezaštićenih seksualnih odnosa.
Epidemiološki podaci na globalnom nivou
U svetu je, prema procenama Svetske zdravstvene organizacije (SZO), u 2015. godini živelo oko 257 miliona ljudi sa hroničnom HBV infekcijom (hepatitis B), a 71 milion ljudi sa hroničnom HCV infekcijom (hepatitis C). Prema podacima SZO svaka dvanaesta osoba u svetu inficirana je virusom hepatitisa B i/ili C.
Procenjuje se da u Evropi više od 13 miliona osoba živi sa HBV infekcijom, a da više od 15 miliona ima hroničnu HCV infekciju. Procenjena prevalencija hroničnih infekcija uzrokovanih virusima hepatitis B i C u EU je oko 1%. Najugroženiji starosna grupa kod akutnih i hroničnih infekcija su osobe uzrasta od 25-34 godine, koja čini 32% slučajeva; dok je odnos muškaraca prema ženama 1,6 prema 1. Opterećenje uzrokovano hroničnom HCV infekcijom je veće među injektirajućim korisnicima droga i muškarcima koji imaju seks s muškarcima koji su inficirani i HIV-om.
I dalje postoji trend smanjenja stope akutnih slučajeva hepatitisa B, što odražava pozitivan uticaj nacionalnih programa vakcinacije. Nasuprot tome, stopa novodijagnostikovanih hroničnih slučajeva nastavlja da raste tokom vremena, što je najverovatnije u vezi sa promenama u lokalnoj praksi testiranja i izveštavanja.
Podaci Instituta za javno zdravlje Srbije
Zdravstveni sistem Republike Srbije prepoznaje virusne hepatitise kao prioritetno oboljenje, u skladu sa smernicama Svetske zdravstvene organizacije. Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batit” u Srbiji je 2016. godine registrovano ukupno 844 slučaja hepatitisa, što je za 11% više nego prethodne godine, odnosno za 24% manje u poređenju sa 2013. godinom, kada je registrovan najveći broj slučajeva u periodu 2012-2016. godine. Najviše obolelih od svih oblika hepatitisa registrovano je u uzrasnoj grupi od 30 do 39 godina, zatim u uzrasnoj kategoriji 40-49 godina i 20-29 godina. Među obolelima je dva puta više muškaraca nego žena.
Analizom prikupljenih podataka za prethodnih 14 godina (2012-2016), beleži se opadanje broja novoobolelih od akutnih formi hepatitisa B i C iz godine u godinu. Ovaj podatak je u saglasnosti sa visokim udelom asimptomatskih formi akutnog hepatitisa C (oko 80%) i uspešnom imunizacijom protiv hepatitisa B. Oboljevanje od hroničnog oblika hepatitisa B pokazuje ciklične promene, sa najvećim brojem obolelih u 2013. godini i sa registrovanim trendom porasta u posmatranom vremenskom periodu.
Testiranje i lečenje
Pristup testiranju na hepatitise je generalno ograničen u Evropi. Malo osoba sa virusnim hepatitisima je dijagnostikovano (9% osoba inficiranih HBV-om od procenjenih 22 miliona, odnosno 20% osoba inficiranih HCV-om od procenjenih 14 miliona).
Virusni hepatitisi su sedmi uzrok smrtnosti u svetu. U 2015. godini odneli su 1,34 miliona života. Hronične bolesti jetre zbog prisustva virusa hepatitisa B ili C prouzrokovale su tokom 2015. godine 720.000 smrtnih ishoda zbog ciroze jetre i 470.000 smrtnih slučajeva zbog primarnog karcinoma jetre.
Kod nelečenih HCV infekcija u 10% do 40% slučajeva razvija se ciroza jetre, a kod 1% do 4% kao posledica nastaje primarni karcinom jetre.
Primenom savremenih, direktno delujućih antivirusnih lekova može se izlečiti oko 90% osoba sa hroničnom HCV infekcijom, te na taj način redukovati rizik od umiranja usled ciroze ili karcinoma jetre, međutim dostupnost dijagnostike i lečenja na globalnom nivou je niska.
Među osobama sa dijagnostikovanim virusnim hepatitisom B ili C, antivirusno lečenje je dostupno samo malom broju osoba. U 2015. godini, 8% osoba sa dijagnostikovanom HBV infekcijom je bilo na lečenju, a 7% osoba sa dijagnostikovanom HCV infekcijom je započelo lečenje. Samo oko pola miliona pacijenta je primalo novije i efikasnije lekove, a ukupan broj osoba lečenih zbog HCV infekcije dostigao je 5,5 miliona.
U prethodnih nekoliko godina u Evropi se javlja dodatni problem usled povećane migracije stanovništva, odnosno pristizanja migranata iz zemalja sa visokom prevalencijom hepatitisa.
Strategija Svetske zdravstvene organizacije za virusne hepatitise
Zbog visoke učestalosti oboljevanja i umiranja od virusnih hepatitisa, SZO je 2016. godine usvojila globalnu Strategiju za virusne hepatitise koja ima za cilj eliminaciju virusnih hepatitisa kao javnozdravstvenog problema u svakoj zemlji do 2030. godine. Da bi se taj cilj postigao, potrebno je povećati broj testiranih, odnosno dijagnostikovanih slučajeva, kao i povećati broj osoba koje su primile najdelotvorniju terapiju. Među ciljevima strategije SZO je i da se do 2020. godine leči pet miliona ljudi sa hroničnom infekcijom uzrokovanom virusom hepatitisa B , kao i tri miliona ljudi sa hroničnom hepatitis C virusnom infekcijom.
Izvor: nedeljnik.rs
Comments are closed.